Σβήνοντας το παρελθόν
Ω οι ποιητές! Όποια ηλικία και να δείχνουν, πάντα πεθαίνουν νέοι…
Τίτλος: Suddenly last summer – Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι
Σκηνοθεσία: Joseph Mankiewicz
Σενάριο: Gore Vidal, Tennessee Williams
Συγγραφεύς: Tennessee Williams
Φωτογραφία: Ασπρόμαυρη, Jack Hildyard (φωτογράφος του «Η Γέφυρα του ποταμού Κβάι» επίσης, του J. Mankiewicz καθώς και του «Sandpiper» του Vincente Minnelli)
Πρωταγωνιστούν: Elizabeth Taylor (Catherine Holly), Montgomery Clift (Dr Kuckrovitz), Katharine Hepburn (Violet Venable)
Έτος: 1959
Είδος: Δράμα, Θρίλερ
Διάρκεια: 114′
Τόποι γυρισμάτων: Columbia studios California, Καταλονία Μαγιόρκα νήσος, (Ισπανία)
Τιμητικές διακρίσεις κυριότερες: Υποψηφιότητα για Όσκαρ Α΄ρόλου 1960 Elizabeth Taylor, Katherine Hepburn, Βραβείο Φωτογραφίας (μαυρόασπρο με εφέ φωτισμού /black & white lighting effects): Jack Hildyard
Golden Globe (Χρυσή Σφαίρα), Donatello, Laurel 1960, Liz Taylor
Υπόθεση: Η πλούσια, αυταρχική αλλά και καταχρόνια μητέρα (Violet Venable /Catharine Hepburn) ενός νέου που πέθανε ξαφνικά στη διάρκεια ενός ταξιδιού με την ξαδέλφη του (Catherine Holly /Elizabeth Taylor) στην Ισπανία, που εξ αιτίας του ισχυρού σοκ που έπαθε εκείνη τη βραδιά, έχει ξεχάσει τι συνέβη, αρνείται να εξιχνιασθεί η αιτία που οδήγησε το γιο της στο θάνατο: Ο ξάδελφος της είχε βρεθεί νεκρός στα χέρια ενός αλήτη στο δρόμο της Cabeza de Lobo της Ισπανίας – μέρος όπου διέμεναν το περασμένο καλοκαίρι.
Τώρα – έτσι όπως δείχνει η ανιψιά της ότι έχει χάσει τα λογικά της, θα προσπαθήσει να την αποτρέψει πάση θυσία να θυμηθεί το περιστατικό που οδήγησε στον ξαφνικό θάνατο του παιδιού της, μετερχόμενη κάθε μέσον – κι αυτό ακόμη της λοβοτομής. Περιστατικό που παραμένει ανεξήγητο ως το τέλος του έργου. Οι υποψίες για το είδος της σχέσης ανάμεσα στη Κάθριν και τον Σεμπάστιαν μεγαλώνουν καθώς η αυταρχική μητέρα κάνει ό,τι μπορεί για να παραμείνει στο σκοτάδι η αιτία του ξαφνικού θανάτου του Σεμπάστιαν. Σκοπός της Βάιολετ Βέναμπλ είναι να μην επαναφερθεί ποτέ η χαμένη μνήμη της ανιψιάς της Κάθριν Χόλι που θα φώτιζε την αιτία του θανάτου του ξαδέλφου της Σεμπάστιαν Βέναμπλ..
Το χρήμα γι’ αυτήν της την προσπάθεια, είναι ένα ισχυρό όπλο, πλην όμως η κοπέλα θα αντισταθεί σ’ αυτή την καταχθόνια παγίδα που θα δημιουργηθεί γύρω της – όπου από την κλινική θα οδηγούνταν στο χειρουργείο για την καταστροφική μοιραία επέμβαση εγκεφάλου.
Η λοβοτομή είναι η ύστατη προσπάθεια θεραπείας ανθρώπων με ψυχασθένεια. Δημιουργώντας μια ειδική τομή (λοβοτομή) αφαιρείς ένα τμήμα του εγκεφάλου που έχει προσλαμβάνουσες εμπειρίες από το τραυματικό παρελθόν και ο ασθενής χωρίς αυτές τις εκ των υστέρων παραποιημένες εμπειρίες του, μπορεί να ζει χωρίς τις παραισθήσεις που αυτές του δημιουργούν. Η μνήμη (αναγκαστικά) χάνεται για να αποκατασταθεί μια κάποια – έστω ουσιώδης ψυχική ισορροπία.
Ο γιατρός που θα αποπειραθεί να εμπλέξει σ’ αυτή την παγίδα δωροδοκώντας τον, είναι ο νεαρός νευρο-χειρουργός δρ Κούκροβιτς (Montgomery Clift) από ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο της Νέας Ορλεάνης, που έχει μεγάλη ανάγκη από χρήματα.
Θέλει να τον πείσει για την άσχημη ψυχική κατάσταση της ανηψιάς της ώστε να συμφωνήσει σε μια επέμβαση στον εγκέφαλο για να γλυτώσει από την ψυχασθένεια της λέει – όμως η αληθινή αιτία είναι, το να μη ξαναβρεί ποτέ τη μνήμη της κι έρθουν στο φως τα γεγονότα του μοιραίου βραδιού των διακοπών, που οδήγησαν στο θάνατο το γιο της.
Ο γιατρός παρ’ όλες τις αναφορές στην ομοφυλοφιλία του έργου, θα ερωτευθεί την Κάθριν και θα αρνηθεί να συμμετάσχει σε μια τέτοια πρόταση. Θα κάνει ό,τι μπορεί για να συνθέσει το παζλ των τελευταίων ωρών από τα λεγόμενα τόσο της Κάθριν όσο και της Βάιολετ Βέναμπλ.
Όλο το έργο οδηγεί στην τελική σκηνή (scene finale) όπου ο εξαγριωμένος αλήτης πνίγει με τα χέρια του τον άτυχο Σεμπάστιαν. Κατά τα λεγόμενα του δρος Κούκροβιτς: «Η φύση δεν είναι φτιαγμένη για τη συμπόνοια», που δηλώνει στην αρχή του έργου – απάντηση στη Βάιολετ «για τα σαρκοβόρα πουλιά που τρώνε τις χελώνες στα νησιά Καλαπάγκος»: εικόνα που αποδίδει μια οδυνηρή πραγματικότητα. «Αυτοί που τρώνε σάρκες, οι δολοφόνοι, θα κληρονομήσουν τη γη – έτσι δεν είναι;» απαντά ο δρ Κούκροβιτς.
Έτσι θα προσπαθήσει να της επαναφέρει τη ψυχική ισορροπία, δημιουργώντας τις ψυχολογικές συνθήκες να ανακτηθεί η μνήμη της. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που θέλει η Βάιολετ Βέναμπλ, που θα κάνει ό,τι περνάει απ’ το χέρι της επιμένοντας ότι είναι άρρωστη. Οι ρόλοι στη διάρκεια του έργου συμπλέκονται: αυτός του δρος ψυχιάτρου Κούκροβιτς με τον υπερ-προστατευόμενο χαμένο γιο της Βάιολετ Βέναμπλ. Κάποιες φορές αυτή θα νομίζει πως είναι ο χαμένος γιος της στις επισκέψεις της στη κλινική όπου η Κάθριν περιφέρεται ακόμη και λοιδορείται από τους άλλους ασθενείς μεταξύ αμνησίας και παραισθήσεων – καθώς ο δρ. Κούκροβιτς παίρνει τη θέση του ξαδέλφου της, συγκρουόμενου παρόντος και παρελθόντος.
Η ομοιότητα του Μοντγκόμερι Κλιφτ με τον Σεμπάστιαν Βέναμπλ υπήρξε αρχική επιδίωξη του σεναρίου. Όπως πρωταρχική επιδίωξη ήταν να μη γίνονται σαφείς αναφορές για το είδος των σχέσεων των τριών χαρακτήρων και της μητέρας. Γύρω από τη λαβωμένη ψυχικά Κάθριν, οι δρ Κούκροβιτς και Σεμπάστιαν σκιές που συμπλέκονται – του παρελθόντος και του παρόντος – αμφότερα οδυνηρά και οι ίδιες οδυνηρές το ίδιο. Το παρελθόν και οι αιτίες του —συγχεόμενο σκοπίμως με το παρόν, ήταν η αρχική επιδίωξη του σεναρίου – κάτι με το οποίο ο συγγραφεύς Τένεσι Ουίλιαμς, δεν ήταν σίγουρος αν είχε στο βαθμό που ο ίδιος το ήθελε, σωστά αποδοθεί.
Η ταινία βασίζεται στο δραματικό θεατρικό έργο του Αμερικανού δραματουργού Τένεσι Ουίλιαμς «Ξαφνικά πέρυσι το καλοκαίρι» το οποίο ασχολείται αφ’ ενός με το ψυχιατρικό θέμα της θεραπείας των ψυχικών παθήσεων, αφ’ ετέρου με τις τραυματικές ιδιόμορφες σχέσεις, μπορεί και την ομοφυλοφιλία, που πάση θυσία πρέπει να μένουν διφορούμενες. Για την Ελίζαμπεθ Τέιλορ υπήρξε ο πρώτος πρωταγωνιστικός ενηλίκου ρόλος στην εταιρεία Columbia.
Το μυστικό του θανάτου του γιου της Βάιολετ Βέναμπλ, πρέπει να μείνει για πάντα θαμμένο, στην άμμο της μακρινής ισπανικής κωμόπολης. Αυτό είναι κάτι που η ίδια η μητέρα του επιδιώκει ερχόμενη σε αντίθεση με τη λογική της σύλληψης και τιμωρίας του φονιά που η κοινωνία έχει θεσπίσει ως δικαίωση για το θύμα και την οικογένεια του.
Μεγαλη Οθονη 